Het verhaal van de Nederlandse banken

Op basis van feiten en cijfers vertelt de Nederlandse Vereniging van Banken het verhaal van de Nederlandse Banken. Het verhaal laat zien hoe banken bijdragen aan de financiering van de Nederlandse economie, welke stappen er gezet zijn om te komen tot cultuurverandering in de sector, en hoe het betalingsverkeer en de veiligheid daarvan zich ontwikkeld.

De financiële sector heeft te maken met een aantal grote veranderingen. Niet alleen eisen wet- en regelgeving dat banken hogere kapitaalbuffers aanhouden en voorzichtiger omgaan met het nemen van risico’s, ook veranderen consumentenbehoeftes en hebben de banken vertrouwensschade opgelopen door de financiële crisis. Ondertussen worden er nieuwe betaalmethodes ontwikkeld, en moeten de banken zich inspannen om deze veilig te houden voor consumenten, zodat zij niet ten prooi vallen aan cybercriminelen.

Het verhaal van de banken

Om consumenten inzicht te geven in de vooruitgang op deze uiteenlopende thema’s heeft de Nederlandse Vereniging van Banken op zijn website negen factsheets gepubliceerd. Deze factsheets vertellen aan de hand van feiten en cijfers hoe het ervoor staat met de Nederlandse bancaire sector. ‘Het verhaal van de Nederlandse banken’, zoals de NVB de factsheetserie zelf noemt, wordt tevens toegelicht in een begeleidende video.

Een van de belangrijkste verschuivingen is de andere manier van denken over risico’s in de financiële sector. Banken moeten scherper letten op het geld dat zij uitlenen. “Gebleken is dat banken voor de crisis misschien iets te veel financiering hebben verstrekt aan het MKB, waar dat misschien ook niet verantwoord was”, licht Simon Zwagemakers toe, Advisor Business Finance and Affairs bij de Nederlandse Vereniging van Banken. “Dus banken kijken nu gewoon kritischer naar de risico's die gepaard gaan met het financieren van ondernemen. En de bank zal dus ook wat vaker dan in het verleden ‘nee’ zeggen, en in dat geval ook doorverwijzen naar andere vormen van financiering.” Door het financieren van het MKB en de consument blijven banken nog steeds een sleutelrol spelen in de Nederlandse economie.

Die sleutelrol wordt geïllustreerd door het feit dat banken nog steeds verreweg de belangrijkste bron van zakelijke financieringen in Nederland zijn. In 2015 hadden de banken voor ongeveer €300 miljard aan leningen uitstaan aan het bedrijfsleven. €135 miljard hiervan is uitgeleend aan het MKB.

Crisis en vertrouwen

Sinds de crisis is de kans dat de overheid, en daarmee de belastingbetaler, moet opdraaien voor het verlies van banken aanzienlijk verlaagd. Banken hebben kapitaalbuffers opgebouwd om financiële tegenvallers op de kunnen vangen, en er zijn maatregelen genomen om de risico’s te verplaatsen naar de belegger mocht het toch fout gaan met de bank. Otto ter Haar, toezichtsadviseur bij de NVB vertelt: “Als een soortgelijke crisis in een nabije toekomst weer zal plaatsvinden dan overleven banken dat ruimschoots. Sterker nog, als dat zou plaatsvinden dan zijn banken gewoon open om hun rol in de economie te kunnen vervullen.”

Toch is niet alles hiermee opgelost. De samenleving vraagt om verandering van cultuur en gedrag. Deze moet uit de sector zelf komen. Volgens de NVB hebben banken al veel stappen gezet om tot een andere cultuur te komen. De meest zichtbare is dat vanaf januari 2015 alle bankmedewerkers de bankierseed afleggen. Deze eed is niet vrijblijvend, maar is gekoppeld aan het tuchtrecht banken. Toon Huydecoper, voorzitter Stichting Tuchtrecht Banken: “Het vertrouwen in de bancaire sector wordt langs deze weg versterkt omdat men ziet dat de banken het serieus nemen. Dat de banken stappen nemen om te zorgen dat wat er bij de banken gebeurt correct gebeurt, en dat daar ook toezicht op is.”

Een andere manier om het vertrouwen terug te winnen is de focus op excellente dienstverlening en het centraal stellen van de klant. Om die reden wordt sinds 2015 de Vertrouwensmonitor Banken gepubliceerd, waarin de Autoriteit Financiële Markten en consumenten een oordeel geven over wat goed en wat beter kan in de Nederlandse bancaire sector. “Het belangrijkst om vertrouwen te herstellen is om de persoonlijke interactie met de klant goed vorm te geven. Daar wordt als het ware de relatie tussen de bank en de klant gevormd”, aldus Peter Verhoef, Hoogleraar Marketing Rijksuniversiteit Groningen en voorzitter van de adviesraad Vertrouwensmonitor.

Betalingsverkeer en veiligheid

De veranderende behoeftes van de consument zorgen voor een opkomst van nieuwe manieren van betalen. Nederland loopt internationaal voorop als het gaat om elektronisch betalen, bijvoorbeeld ook op het gebied van contactloos betalen. Volgens de cijfers van de NVB wordt tegenwoordig ongeveer 92% van de overboekingen via het internet gedaan.

Maar nieuwe vormen van betalen zorgen ook voor nieuwe vormen van (cyber) criminaliteit. De Nederlandse aanpak van cybercrime, waarin banken, overheid en stakeholders nauw met elkaar samenwerken, blijkt effectief*. Bijvoorbeeld de schade van fraude met internetbankieren is tussen 2011 en 2015 teruggedrongen van ruim €35 miljoen naar net meer dan €3 miljoen. Yvonne Willemsen, Hoofd Veiligheidszaken van de NVB, vertelt: “De samenwerking met de Politie en ook andere stakeholders is met name gebaseerd op informatieuitwisseling. Er is vaak heel veel informatie bij de overheid, en er is informatie bij de banken. Als je die met elkaar combineert dan zie je dat je gewoon veel beter in staat bent die criminaliteit te bestrijden.”

* De aanpak van cybercrime die in Nederland gehanteerd wordt trekt zelfs aandacht in het buitenland. Hier wordt getracht om de nauwe samenwerking om de criminaliteit tegen te gaan te kopiëren.