Nieuwe recessie zal bezem door bankensector halen

Een aanzienlijke 60% van het wereldwijde aantal banken loopt bij een volgende economische crisis het risico om tot het verleden te gaan behoren. Daarbij zijn het volgens internationaal adviesbureau McKinsey West-Europese en Aziatische banken die op hun tellen moeten passen. Nu is wellicht het laatste moment om voor te sorteren op de toekomst, onder meer door te investeren in kunstmatige intelligentie en data analytics, op een slimme manier aan outsourcing te doen en het ontwikkelen van een heldere purpose.

Jaarlijks presenteert McKinsey een onderzoek naar de status van het internationale bankwezen. In het meest recente rapport maakt het adviesbureau een analogie naar de autosport, met de boodschap dat nu wellicht het laatste moment is voor een pitstop. Een moment om voor de laatste keer bij te tanken en verse banden te halen, alvorens de finish te bereiken. McKinsey waarschuwt voor de gevolgen van een te late pitstop, die voor 60% van de banken wereldwijd kan leiden tot een vroegtijdige did-not-finish.

60% van de banken vernietigt waarde

Volgens de opstellers van het rapport zijn er diverse signalen dat de bankensector is aanbeland in de ‘late phase’ van de huidige conjunctuur. De economische prestaties zijn aan inzakken en 4,4% groei van het leningenboek in 2018 was het laagste niveau in vijf jaar tijd. Ook de bereidheid om te investeren in banken is aan het afnemen. McKinsey erkent dat veel van de huidige partijen reeds gepokt en gemazeld zijn door eerdere crises en inderdaad, menig bestaande bank is er één van vele oorlogen. Maar zoals nu is de situatie nog niet eerder geweest. McKinsey: “60% van de banken hebben rendementen die achterblijven bij de kosten van het eigen vermogen. Ze vernietigen dus waarde, en dat terwijl de kosten van risico lager dan ooit zijn.” Minder dan de helft dus creëert nog slechts toegevoegde waarde. 

Voortdurende economische vertraging met lage of zelfs negatieve rentes kan een spoor van vernieling trekken. Een ravage die menig bank de kop gaat kosten. Wat kunnen banken doen om een volgende recessie te overleven? 

De grootste uitdaging voor traditionele banken ligt in het verhogen van investeringen in digitale innovaties. Banken en fintechs spenderen volgens McKinsey een even groot deel van hun inkomsten aan IT, namelijk 7%. Dat is op het oog weinig en nog opmerkelijker is dat voor beide groepen het percentage gelijk is. Hoe zit het dan met die innovatieve fintech-sector? Wel, van dat budget investeren fintechs ruim 70% aan de ontwikkeling van nieuwe en innovatieve toepassingen. Bij banken ligt dat percentage op slechts 35%, de rest gaat zitten in het draaiende houden van legacy-systemen. Dat leidt logischerwijs tot een wig in innovatie tussen beide kampen.

Banken en fintechs spenderen volgens McKinsey een even groot deel van hun inkomsten aan IT, namelijk 7%. 

Maar de ene regio is de andere niet. Die 7% is namelijk ook maar een gemiddelde. In ontwikkelde markten liggen de investeringen van banken als percentage van de inkomsten ongeveer drie keer hoger dan in opkomende markten. Die trend is door de jaren heen sterker geworden. Sinds 2013 steeg het budget in ontwikkelde markten als percentage van de inkomsten met 70 basispunten, waar dat in opkomende markten slechts 40 basispunten was. Daardoor mag het geen verrassing heten dat juist deze landen te maken hebben met een sterke van disruptie door fintech, vooral van grote platformbedrijven. Vooral bij gevestigde partijen in opkomende markten zouden momenteel alle alarmbellen moeten afgaan.  

Radicale maatregelen

Zowel banken in ontwikkelde als in opkomende markten moeten - nog zo’n mooi cliché - het dak repareren nu de zon nog schijnt. Dat kan door organische en door niet-organische maatregelen te nemen. Wat ze echter met elkaar gemeen hebben is dat het om radicale maatregelen gaat. McKinsey somt er een aantal op. 

• Verbeteren van risk management met behulp van ‘advanced analytics’ en kunstmatige intelligentie.
• Stevige kostenreductie door uitbesteding van niet-identitaire taken aan gespecialiseerde marktspelers.
• Tactische verbeteringen in de gebruikerservaring (UX) voor het vinden van nieuwe inkomstenbronnen. Die verbeteringen kunnen niet zonder investeringen in data analytics.
• Schaalvergroting. Zij het door organische groei of door concurrenten op te kopen.

Niet alle maatregelen zullen organisch te realiseren zijn. Voor welke partijen dat het geval is, bestaat daarbuiten volgens McKinsey een vruchtbare omgeving voor fusies, overnames en partnerships om uiteindelijk de expertise in huis te halen die nodig is om te overleven. Fusies en overnames dragen inherent ook meteen bij aan schaalvergroting.

'Waarom'

Heruitvinden, schaalvergroten, differentiëren of verdwijnen. Dat zijn volgens McKinsey de smaken waaruit banken momenteel kunnen kiezen. Uiteraard zal geen bank bewust voor die laatste optie kiezen, toch zal een onbepaald aantal noodgedwongen daarop uitkomen. Historisch gezien spelen banken een belangrijke rol in de internationale economie en in het leven van consumenten en bedrijven. Maar dat alleen is tegenwoordig niet meer voldoende om onmisbaar te zijn. Banken moeten - naast investeren in innovatie - beschikken over een duidelijk purpose, een missie. Banken moeten beschikken over een duidelijke ‘waarom’ van hun bestaan. Wie dat voor elkaar heeft, heeft een grote kans om de finish te halen, waarna ongetwijfeld weer een nieuwe race start.