'Triodos heeft aanjaagfunctie in hypotheek van de toekomst'

Hoe kan een hypotheek er voor zorgen dat woningen verduurzamen? De oprichters van Triodos Bank hadden veertig jaar geleden al een duidelijke visie op een duurzame samenleving. Het is Jeroen Pels die deze visie vandaag de dag vertaalt naar een inclusieve en duurzame woningmarkt. Pels is naast het verduurzamen van de bancaire sector ook betrokken bij de totstandkoming van het klimaatakkoord. In een interview met Jan van Dijk van detacheerder Octas vertelt Pels over zijn visie op de woningmarkt. Bij Triodos Bank zit betrokkenheid en het streven naar een menswaardige duurzame samenleving in het DNA van medewerkers. “Verbinding met de missie van de bank is een no-brainer. Duurzaamheid is bovendien gewoon een goed business model voor een bank.”

Hij is 35 jaar oud, bankier bij Triodos en betrokken bij de totstandkoming van het klimaatakkoord. Dat laatste deed hij vanuit zijn rol bij Triodos Bank maar hij heeft er ook een hoop privé-uren in gestoken om het akkoord tot een succes te maken. “Zoiets doe je mijn inziens niet omdat je een bepaalde lobby te voeren hebt, maar om inhoudelijk echt iets bij te dragen”, vertelt hij in een interview met Jan van Dijk van Octas. Pels geeft toe dat hij wel een beetje een workaholic is, dit komt doordat de missie van Triodos naadloos aansluit bij zijn persoonlijke idealen. “En het managen van veranderingen is gewoon ontzettend boeiend en uitdagend.” 

Duurzame hypotheken en loyale klanten 

Als hij in 2016 bij Triodos Bank binnenkomt is de hypotheekportefeuille nog relatief bescheiden. Het is nog vooral iets wat de bank erbij doet vanwege een nadrukkelijke wens van de klanten, zowel uit de zakelijke als de particuliere hoek. “Klanten kwamen met het nadrukkelijke verzoek om bij Triodos Bank een hypotheek te kunnen sluiten, veel klanten voelen zich erg verbonden met de organisatie”, legt Pels uit. “We hebben daarom een propositie ontwikkeld waarmee we de woningmarkt kunnen verduurzamen.” Dat heeft succes, want de hypotheekportefeuille van Triodos Bank is de afgelopen drie jaar exponentieel gegroeid.

Groei is overigens geen doel op zich. Het moet beheersbaar blijven en passen binnen de maatschappelijke impact die we voor ogen hebben. We blijven op de eerste plaats trouw aan onze waarden. Groei moet volhoudbaar zijn en iets positief in beweging zetten Het gaat bij Triodos veel meer om het impactverhaal, belangrijke vraagstukken als; Wat is de maatschappelijke invloed? Hoeveel woningen zijn er verduurzaamd? Hoe tevreden zijn de klanten en medewerkers? Groei is pas volhoudbaar als alles zich in de juiste balans ontwikkelt.

“Het gaat ons bij hypotheken voornamelijk om de verduurzaming van de gebouwde omgeving. Wij financieren overwegend duurzame woningen of woningen die de eigenaar wil gaan verduurzamen, zodanig dat woningen een zo laag mogelijk energievraag hebben. Dat begint dus simpelweg bij het beperken van energieverbruik en goede isolatie. Vrijwel ieder onderpand dat te verduurzamen is, wordt ook verduurzaamd”, aldus Pels. “Daarnaast heeft het ook te maken met een soort natuurlijke selectie. De mensen die bij Triodos bankieren, zijn al overtuigd van de noodzaak om te verduurzamen. Ik denk dat wij door de gedeelde waarden met onze klanten makkelijker tot verduurzaming van de portefeuille komen. Andere banken moeten hun klanten soms nog echt overtuigen. Soms moeten ze zelfs hun eigen management nog overtuigen. Bij ons zijn de collega’s hierop aangenomen.” 

De Tesla van de hypotheekmarkt? 

Weinig ballast dus, een wendbare organisatie met een duidelijke purpose. Als je niet beter wist dan zou je denken dat het hier om een start-up gaat, terwijl de bank toch al bijna veertig jaar geleden is opgericht. Pels beaamt de stelling of Triodos de Tesla van de hypotheekmarkt willen zijn. “Ik heb dit intern ook wel eens gezegd, niet alleen duurzaam maar in alle opzichten aantrekkelijk en kwalitatief”, om vervolgens die opmerking direct weer te nuanceren. “Qua managementstijl denk ik er wel wat anders over dan Elon Musk. Er staat natuurlijk wel een hele inspirerende ondernemer aan de top, maar wij opereren uiteraard veel minder risicovol. Dat moet ook wel als bank.”

Pels denkt dat Triodos net als Tesla een aanjaagfunctie heeft. “Bij Musk zie je dat hij echt de intrinsieke motivatie heeft om iets in beweging te brengen. Hij is geen zakelijke opportunist die makkelijk geld denkt te kunnen verdienen. Hij is er persoonlijk mee verbonden. Dat is bij ons ook zo. Duurzaamheid zou tenslotte ook moeten gaan over de wijze waarop je collega’s aanstuurt en zaken als medewerkersbetrokkenheid. Musk heeft ingezien dat hij elektrisch rijden sexy maakt door een snelle auto te ontwerpen, die iedereen voor de deur wil hebben." Hoe maak je van een hypotheek een sexy product waar iedereen jaloers op is, wil Van Dijk weten. “Dat is inderdaad niet zo makkelijk”, reageert Pels. “Maar uit onderzoek van de Consument en Geld Gids van juli/ augustus 2019 blijkt dat onze hypotheek inhoudelijk als beste product uit de bus komt, in het oktober-nummer werden ook onze nieuwbouwvoorwaarden als beste beoordeeld. Wat ik ook bij Tesla zie is dat ze een gat in de markt hebben gevonden, waarmee ze die eerste versnelling hebben kunnen aanbrengen. Dat ze dus echt iets nieuws hebben neergezet. Dat hebben wij ook gedaan met verduurzaming middels hypotheken, inmiddels hebben veel partijen initiatieven overgenomen. Wat alleen maar goed is. In de toekomst zullen we de stip op de horizon weer verleggen. ” 

Pels noemt de oprichters van Triodos echte visionairs. "Zij liepen voor de troepen uit", zo zegt hij. 

Volgens Van Dijk is Triodos daarmee in zekere zin ook disruptief voor de markt. “De laatste jaren lijkt het alsof jullie spot on zitten met duurzaamheid en dat het heel handig gekozen is, maar in die eerste jaren was dit nog helemaal niet zo populair. ” Pels noemt de oprichters van Triodos daarom echte visionairs. Zij liepen voor de troepen uit, zo zegt hij. Triodos bekommerde zich al om verantwoordelijkheid en transparantie toen nog bijna niemand zich hier druk over maakte. “Dat heeft een veel langere historie en daar zit zeker het visionaire leiderschap achter, zoals je ook bij Elon Musk ziet. Duurzaamheid is ook niet als thema gekozen omdat er markt voor te vinden was. Het is bij ons geen afdeling, we zijn ervoor opgericht.” 

Een kleine bank met grote impact 

Triodos is een relatief kleine bank, met een bescheiden hypotheekportefeuille. En toch zit Jeroen Pels met de politiek aan tafel als het gaat om het klimaatakkoord en weten journalisten hem te vinden als ze een reactie zoeken op de rol van de financiële sector in de klimaatverandering. De maatschappelijke impact van Triodos lijkt veel groter dan je op basis van de omvang van de bank zou mogen verwachten, merkt Van Dijk op. “Door een sterke business case op te bouwen met een duurzame visie, laten we zien dat het echt kan. Het is uiteindelijk ook gewoon logisch nadenken”, zegt Pels. “Slecht geïsoleerde huizen met een hoge energierekening zijn in de toekomst niet de beste belegging. Die zullen bij verkoop minder opbrengen dan huizen die wel verduurzaamd zijn, bovendien zal de energierekening in de tussentijd verder stijgen. Dit heeft effecten op gebied van betaalbaarheid.”

Volgens Pels slaat het publieke debat soms wel eens door. Het is volgens hem goed dat er zorg wordt uitgesproken over de positie van de burger in de transitie. Maar als, middels dikke krantenkopen, de impressie blijft dat de verantwoordelijkheid voornamelijk bij de burger ligt, zal de weerstand tegen verduurzaming groeien. Mensen zullen denken dat verandering niet haalbaar is en dit kan de transitie juist afremmen. Het vinden van de balans tussen individuele en collectieve verantwoordelijkheid is het spel dat ik in het klimaatdebat probeer te spelen. We jagen hiermee ook andere partijen aan om hun verantwoordelijkheid te nemen. 

Partijen met een grote hypotheekportefeuille lopen op termijn een groot financieel risico als ze de woningen niet verduurzamen.

Het is de financiële sector aan haar stand verplicht om exotische producten en oplossingen die op termijn helemaal niet (financieel) duurzaam blijken te zijn te allen tijde te voorkomen.” Inmiddels begint het gelukkig in hele sector door te dringen dat de transitie naar duurzaamheid hard nodig is. Partijen met een grote hypotheekportefeuille lopen op termijn een groot financieel risico als ze de woningen niet verduurzamen, vaak gaan matige energieprestaties bovendien gepaard met andere bouwkundige achterstalligheden, verwacht Pels. “Dus of je het nou voor de maatschappij doet of voor je eigen portefeuille, dat maakt eigenlijk niet zoveel uit. De transitie wordt nog te vaak als optioneel gezien, terwijl het echt basis moet zijn. Die verantwoordelijkheid heb je naar jezelf in de bedrijfsvoering, maar ook richting je klanten. Ik zie het al jaren als onze zorgplicht.” Van Dijk ziet dat Triodos nog altijd een duidelijke voorsprong heeft op de andere banken als het gaat om duurzaamheid. Kan de concurrentie deze achterstand nog inlopen? Pels hoopt van wel, want uiteindelijk moeten we samen het verschil maken. Als ook de grootbanken verduurzamen dan krijg je pas echt impact. Daar ben ik optimistisch over. De weg die banken nu inzetten gaat verder dan marketingoverwegingen.” 

Pels heeft nog genoeg uitdagingen en vindt dat ook Triodos Bank moet blijven vernieuwen en veranderen. In de woningmarkt wordt nu bijvoorbeeld vooral gekeken naar hoe we gebouwen energieneutraal kunnen krijgen met elektrificatie en warmtepompen. Dat is de omgekeerde wereld. “Volgens mij moet je eerst kijken naar je eigen energieverbruik, vervolgens naar het verlagen van de energiebehoefte van een woning en dan kijk je welke warmtebron daarbij past. Als je nu kijkt naar de bouwnormen, dan is dat eigenlijk een zesje. We moeten veel meer aandacht hebben voor isolatie en circulariteit. Energie die je niet verbruikt hoef je ook niet op te wekken.” Ook zijn er sociale vraagstukken waar banken een rol in spelen. Bijvoorbeeld dat ook mensen met een minder grote beurs in staat zijn om een huis te kopen, ook in dure steden als Amsterdam. Het is toch onbestaanbaar dat onze docenten en verpleegkundigen niet in de stad kunnen wonen waar ze werken? Ook dit raakt aan duurzaamheid, vindt Pels. 

Hoe stuur je duurzaamheid? 

Het is wel duidelijk dat Pels duurzaamheid in hart en nieren heeft zitten. “Maar hoe belangrijk is het om als leidinggevende affiniteit met het vak te hebben?”, wil Van Dijk weten. “Uiteindelijk is je vak belangrijk, maar het is nog belangrijker dat je ook afstand kunt houden en het overzicht kunt bewaren. Dan kunnen de mensen in je team in alle vrijheid hun vak uitoefenen. Ik denk dat dit belangrijker is als leidinggevende, dan dat je zelf specialist bent. Je mag van een leider wel visie hierop verwachten”, antwoordt Pels. 

Door de sterke groei van de hypothecaire diensten moest Pels de portefeuille ook op een andere manier gaan ‘besturen’, zo moesten balanseffecten en langetermijnperspectieven veranderd worden door de toegenomen schaal. De grootste winst is volgens Pels behaald door het vergroten van efficiëntie. Dit vraagt natuurlijk ook om een andere organisatie. Voorafgaande aan de opschaling is daarom eerst het aantal type functies teruggebracht. Vanuit deze nieuwe organisatie was het vervolgens makkelijker om op te schalen.” De bank verstrekt nu zes keer zoveel hypotheken als in 2016 terwijl het aantal fte slechts is verdubbeld. 

Duurzaam talent 

Om klanten met specifieke duurzaamheidswensen goed te bedienen, moeten medewerkers van de bank diezelfde waarden omarmen. Jeroen Pels gaf in het begin van het gesprek al aan hoe belangrijk dat is. Jan van Dijk wil weten of dit de zoektocht naar talent moeilijker of juist makkelijker maakt. “Bij de aanwas van nieuwe talentvolle mensen merken wij dat zij niet meer bij het soort bedrijf willen werken die zich op het oude, fossiele model richt. Ze willen juist bij bedrijven zitten die een ander verhaal vertellen en echt de overtuiging hebben dat het anders kan”, antwoordt Pels. 

Dat Triodos Bank geen moeite heeft om talent te vinden en te behouden blijkt uit het meest recente medewerkersonderzoek. Zowel de bevlogenheidsscore als de betrokkenheid van het personeel is erg hoog en het verloop van medewerkers is erg laag. “Daar ben ik erg trots op. Ik zie ook dat men veel plezier heeft in het werk. De groep voelt duidelijk verbondenheid bij de keuzes die beleidsmatig worden gemaakt. Ze hebben ook tastbare invloed daarop. Als er feedback komt van medewerkers, dan wordt daar ook echt wat mee gedaan. En hetzelfde geldt voor opmerkingen van klanten.”, voegt Pels daaraan toe. 

“De verbondenheid met de klant is ongelooflijk belangrijk. Als je heel hard groeit, kan het zijn dat je de kernwaarden uit het oog verliest. Dat betekent ook dat we alleen verder groeien als we op dat moment de juiste mensen kunnen aantrekken, onzen mensen realiseren de groei. Dit geldt ook voor onze interimmers, als we groeien dan bellen we Octas”, lacht Pels. “Maar het is wel altijd groei met beleid. Met een interimmer voeren we hetzelfde gesprek als met mensen die vast in dienst komen.” Pels ziet overigens bij de grootbanken ook steeds meer mensen rondlopen bij wie hetzelfde vlammetje is gaan branden. Die gaan volgens hem stampij maken en duidelijk maken dat ze het anders willen. 

“Dat zijn vaak de jonge talenten maar ook steeds meer de seniors die zien dat het oude systeem niet houdbaar is”, merkt hij blij op. “Als je talent wilt behouden, dan moet je ook aan hun ontwikkeling werken”, suggereert Van Dijk. Pels ziet dat organisaties veel energie verspillen door het talent te veel te sturen in de richting waarop de organisatie dat graag ziet. Die kleuren medewerkers in de organisatiekleuren, terwijl je veel meer moet kijken wat de persoon kan en wil. “Diversiteit van stijlen en voorkeuren is juist van grote waarde. Deze diversiteit in achtergronden, aandachtsgebieden en kernkwaliteiten zorgt ook voor kruisbestuiving en leidt tot meer organisatieontwikkeling, mede door de meerwaarde die dit oplevert in debatten en bij besluitvorming. Zolang we de stip op de horizon en de waarden met elkaar delen, kan ieder z’n eigen pad volgen. Belangrijk blijft om continu naar de kwaliteiten van mensen te kijken en het gesprek over duurzame inzetbaarheid aan te blijven gaan. Continue ontwikkeling is zowel bedrijfsmatig als persoonlijk de enige manier om duurzaam te groeien.