Pas over 20 jaar genderbalans in bestuurskamers financiële sector

Hoewel steeds meer vrouwen doordringen tot de top van de Nederlandse financiële sector, vervullen ze nog altijd slechts een derde van alle bestuursfuncties. De vraag rijst dan ook hoelang het nog duurt voordat de man-vrouwverhouding in evenwicht is. Deloitte heeft een antwoord: pas in 2043 wordt de helft van alle topfuncties door een vrouw bekleed.

Dat blijkt uit een analyse van het Big Four-kantoor en belangenorganisatie WIFS. Voor hun studie namen de onderzoekers tientallen bedrijven uit Nederland onder de loep, waaronder banken en verzekeraars. Daarbij keken ze onder meer naar de ontwikkeling van het percentage vrouwen binnen de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen tussen 2016 en 2021.

Het onderzoek laat zien dat vrouwen in beide raden gemiddeld genomen nog altijd in de minderheid zijn. Zo werd 31% van alle RvC-posities binnen de Nederlandse financiële sector in 2021 bekleed door een vrouw. Voor de RvB-rollen ligt het aandeel vrouwen met 23% nog lager.

Hoewel ver verwijderd van de 50%, is het percentage de afgelopen jaren wel degelijk toegenomen. Zo vervulden vrouwen in 2016 nog iets meer dan 15% van alle RvB-functies en zo’n 25% van alle RvC-rollen binnen de financiële sector. Omgerekend komt dat neer op een stijging van zo’n 1 procentpunt per jaar voor de RvC en zo’n 1,5 procentpunt per jaar voor de RvB-posities.

Verder blijkt uit het onderzoek van Deloitte en het WIFS (Women In Financial Services) dat momenteel ruim een kwart (28%) van de bedrijven uit de Nederlandse financiële sector zowel een RvC als een RvB heeft waarin de man-vrouwverhouding in evenwicht is.

Deelbranches

De onderzoekers hebben drie deelsectoren van de Nederlandse financiële sector apart bekeken. Daaruit blijkt dat de verzekeringswereld het meest divers is: 33% van de RvC-plekken worden door een vrouw gevuld. De bancaire sector eindigt met 31% op de tweede plek.

De derde categorie (‘overige’) bestaat uit pensioenfondsen en financiële adviesbureaus. In 2021 werd daarbinnen 29% van de RvC-posities vervuld door een vrouw. Qua RvB scoort deze groep met 30% dan weer het best. Tegelijkertijd scoort de verzekeringssector met 17% weer het slechts.

Extra maatregelen

Al met al concludeert WIFS-bestuurder Mirelle van Gemert dat vrouwen nog altijd ondervertegenwoordigd zijn. “Het is de hoogste tijd om extra maatregelen te nemen om een 50/50-genderbalans te bereiken binnen de top van de financiële sector.”

Als maatregelen uitblijven, duurt het volgens de onderzoekers nog twintig jaar voordat de man-vrouwverhouding in evenwicht is. Wat Van Gemert betreft is dat te lang. “Dit is een teken dat de huidige aanpak van organisaties tekortschiet om in de nabije toekomst de genderdisbalans in hun RvC’s en RvB’s te verhelpen.

Van Gemert benadrukt dat de financiële sector over de middelen beschikt om het proces te versnellen. “De branche heeft de macht om met de kracht van geld verandering in gang te zetten. Daarnaast is gebalanceerd leiderschap essentieel binnen deze sector: de financiële crisis heeft dit jaren geleden al aangetoond.”

Gendertargets

Dat de sector nog ver verwijderd is van een 50/50-verdeling wil niet zeggen dat er geen aandacht aan wordt besteed. Zo zijn veel organisaties bezig met gendertargets. In 2016 rapporteerde slechts 37% van de bedrijven uit de financiële sector over dit onderwerp in zijn jaarverslag; een percentage dat in vijf jaar steeg naar 63%.

De Deloitte-onderzoekers melden dat bedrijven uit de verzekeringsbranche – in vergelijking met ondernemingen uit de overige twee deelsectoren – gemiddeld gezien het minst vaak over de genderbalans rapporteren. Het gaat om iets meer dan de helft (53%) van hen uit verzekeringssector.

Voor de bancaire sector komen de onderzoekers uit op 63% van de instellingen, terwijl het bij de derde financiële deelsector (‘overige’) gemiddeld genomen om maar liefst 78% van de organisaties gaat.

Lager percentage vrouwen door vrouwenquotum?

Vorig jaar werd de Wet ingroeiquotum en streefcijfers van kracht, beter bekend als het vrouwenquotum. Waar het quotum uiteraard is bedoeld om meer vrouwen in de top te krijgen, zou het ervoor kunnen zorgen dat de gemeten percentages vrouwen in eerste instantie juist dalen – niet omdat er feitelijk minder vrouwen in de top zitten, maar omdat er door het quotum een completer beeld ontstaat.

De nieuwe wet verplicht grote Nederlandse bedrijven sinds oktober 2022 namelijk om te rapporteren over hun man-vrouwverdeling. Het onderzoek van Deloitte en WIFS richtte zich echter op de periode daarvoor, waardoor alleen de gegevens zijn meegenomen van bedrijven die zelf al vrijwillig rapporteerden over hun genderbalans.

Het lijkt een plausibele aanname dat de bedrijven die op eigen initiatief rapporteren meer bezig zijn met diversiteit dan de bedrijven die dit nalaten. Nu alle grote bedrijven transparant moeten zijn, zou het dus goed kunnen dat het beeld volgend jaar minder positief blijkt, blikken de onderzoekers vooruit.

Systemische verandering nodig

Ook benadrukken ze dat het vrouwenquotum zeker geen vrijbrief is om de wet haar werk te laten doen en verder achterover te leunen. Quota zijn niet voldoende om in 2043 een 50/50-genderbalans te behalen. Echte gelijkheid vraagt om een systemische cultuur- en gedragsverandering waarin anders wordt gekeken naar succes.

Met name op het gebied van human resources zou veel terrein gewonnen kunnen worden. Zo waarschuwen de onderzoekers dat er in het hr- en wervingsbeleid voor topbestuurders onbewuste vooroordelen kunnen sluipen, waardoor er voorkeur ontstaat voor masculiene eigenschappen.

Organisaties doen er dan ook goed aan om te heroverwegen welk gedrag ze belonen. Zijn de huidige prestatieprocessen in overeenstemming met de diversiteitsstrategie, of bevoordelen ze een oud masculien paradigma voor succes? 

Om de cultuur daadwerkelijk te veranderen moeten managementprincipes ter discussie worden gesteld, aldus de onderzoekers. In die discussie dient het belang van een genderbalans centraal te staan. “Leg uit waarom genderevenwicht belangrijk is voor het bedrijf en neem het op in de visie, missie én strategie.”