‘Altijd één stap voorblijven’: De wapenwedloop van fraudedetectie in het AI-tijdperk
Documentfraude is in een stroomversnelling geraakt. Dankzij AI is het vervalsen van documenten niet langer voorbehouden aan specialisten: iedereen kan met een simpele prompt een overtuigend vals document genereren. AI biedt echter ook een wapen tégen fraudeurs – Klippa integreert het in innovatieve software die nep van echt weet te onderscheiden. We spraken erover met Robert-Jan Verheggen.
Legaal was het nooit. Maar aan vervalsen kleefde lange tijd een zekere romantiek. Kom er maar eens op: een modelvliegtuigje kopen en in een badkuip het logo van luchtvaartmaatschappij Pan Am er vanaf weken, om het vervolgens op een zelf getypte salarischeque te plakken, een bank binnen te lopen en met de nu niet meer van echt te onderscheiden cheque een ruim pilotensalaris te innen.
Dat het hier niet gaat om de werkelijkheid, maar om een scene uit de Spielbergfilm Catch Me If You Can – en dat de ‘piloot’ wordt gespeeld door Leonardo DiCaprio – doet daar niets aan af. In tegendeel: het bevestigt alleen maar dat we ons maar wat graag laten meeslepen in de wondere wereld van de meestervervalser. Het spreekt tot de verbeelding: geen grof geweld gebruiken, maar vernuft, precisie en geduld.
Anno 2025 lijkt de tijd dat vervalsen vraagt om vakmanschap echter voorgoed voorbij. Vandaag de dag is het een kwestie van een paar muisklikken.
“Iedereen kan aan ChatGPT een factuur van een bekend merk vragen, met een specifieke datum en product – en krijgt meteen een realistisch ogend document terug”, schetst Robert-Jan Verheggen, medeoprichter van Klippa. “De drempel om te frauderen is daarmee drastisch verlaagd, terwijl de kwaliteit van vervalsingen nauwelijks nog van echt te onderscheiden is.”
Dat is slecht nieuws voor bedrijven, zéker voor verzekeraars. “Stel, je hebt schade aan je huis en moet het bewijzen met een foto, maar je hebt het al gerepareerd. Met AI kun je eenvoudig een foto genereren waarop de schade nog zichtbaar is. Misschien laat je een factuur aanpassen zodat het lijkt alsof je een duurdere reparatie hebt gehad. Of misschien heb je wel helemaal nooit schade gehad.”
“Elke innovatie aan de kant van de fraudeurs vraagt om een tegenzet van onze kant.”
De impact op de sector is aanzienlijk. Verzekeraars detecteren jaarlijks tienduizenden fraudegevallen, met een geschatte totale waarde van ruim €100 miljoen. Volgens Verheggen is dit slechts het topje van de ijsberg; de werkelijke omvang is vermoedelijk veel groter.
En mocht je denken: ‘pech voor die grote verzekeraars’, bedenk dan dat de rekening uiteindelijk grotendeels bij de consument komt te liggen: “De gemiddelde Nederlander betaalt door de vele fraude zo’n €100 extra premie per jaar”, weet Verheggen.
Het volume en de verfijning van fraudepogingen nemen zelfs zó snel toe dat traditionele fraudedesks het niet meer kunnen bijbenen. “Er is simpelweg te weinig capaciteit. Door arbeidstekorten, de snelle vooruitgang van AI en het gemak waarmee je kunt frauderen, zijn handmatige controles niet langer houdbaar.”
Van woonkamer naar wereldmarkt
Dus moeten ook verzekeraars mee met hun tijd. Klippa helpt ze daarbij. Het bedrijf werd negen jaar geleden opgericht door zes studenten in een Groningse woonkamer, destijds nog níet om de strijd aan te binden met fraudeurs.
“We begonnen vanuit het idee om zzp’ers te helpen met het automatiseren van hun administratie, met software die fysieke bonnetjes kan uitlezen en digitaliseren”, vertelt Verheggen. “En dat idee was ook álles wat we hadden – we hadden nog geen salaris, geen klanten én geen product.”
Tien jaar later is er veel veranderd. Inmiddels is Klippa uitgegroeid tot een internationale speler. Meer dan 1.000 klanten in 30 landen en diverse sectoren gebruiken de softwareoplossingen van Klippa. Daarmee worden dagelijks miljoenen documenten verwerkt, van declaraties tot verzekeringsclaims.
"We zijn experts geworden in het interpreteren van documenten van slechte kwaliteit."
En dat brengt ons weer bij de fraudedetectie. Want de expertise die Klippa door de jaren heen heeft opgebouwd in het herkennen en verwerken van documenten, leent zich uitstekend voor het opsporen van de kleinste afwijkingen, onregelmatigheden en andere verdachte kenmerken in foto’s, formulieren, afschriften of wat voor documenten dan ook.
Sinds Klippa bedrijven hiermee helpt, loopt de voortdurende strijd tussen fraudeurs en detectietechnologie als een rode draad door de ontwikkeling van het bedrijf. “Het is echt een soort wapenwedloop”, aldus Verheggen: “Elke innovatie aan de kant van de fraudeurs vraagt om een tegenzet van onze kant.”
Net iets té perfect
Met de opkomst van AI is die wedloop in een stroomversnelling geraakt – en vormt de innovatieve technologie nu ook het hart van Klippa’s fraudedetectie. Om de groeiende stroom aan valse documenten het hoofd te bieden, zet Klippa zelf AI in als digitale poortwachter.
“We weten natuurlijk nooit wat we missen. Daarom moeten we blijven innoveren”, benadrukt Verheggen. “Dus niet één enkele detectiemethode, maar een combinatie van technieken die samen het kaf van het koren scheiden.”
Klippa’s technologie begint bij het uitlezen van documenten, ongeacht de kwaliteit. “Omdat we ooit begonnen zijn met het verwerken van kassabonnen voor declaraties, zijn we experts geworden in het interpreteren van documenten van slechte kwaliteit – waar anderen afhaken, kunnen wij er nog chocola van maken.”
"Het is essentieel om AI niet alleen als bedreiging, maar ook als bondgenoot te zien.”
Vervolgens kijkt het systeem naar de eigenschappen van het document. “We analyseren bijvoorbeeld wanneer het document is aangemaakt, of er bewerkingen zijn geweest en of de resolutie overeenkomt met wat je zou verwachten van een kassasysteem of een scanner. Je ziet dat AI-gegenereerde documenten vaak net iets té perfect zijn.”
Door miljoenen documenten te verwerken, leert het systeem typische patronen te herkennen – en dus ook wanneer een document daar opvallend van afwijkt. Ook visuele afwijkingen, zoals abrupte overgangen of onnatuurlijke lijnen in een afbeelding, kunnen duiden op manipulatie met AI of Photoshop.
“Het gaat om het combineren van al die signalen”, legt Verheggen uit. “Zo kunnen we verdachte documenten automatisch signaleren, zodat de fraudedesk zich kan richten op de écht risicovolle gevallen.”
Eén stap voorblijven
Met deze aanpak verhoogt Klippa zowel de snelheid als nauwkeurigheid van fraudedetectie. Zo kunnen verzekeraars en andere bedrijven zich ook in het AI-tijdperk effectief wapenen tegen fraude.
“Met alleen handmatige controles red je het simpelweg niet meer”, aldus Verheggen. “Door AI slim in te zetten, vergroten we de kans dat fraude wordt opgespoord – ook als de pogingen steeds geavanceerder worden.”
En dát die pogingen steeds geavanceerder zullen worden lijkt een zekerheidje. De strijd tussen fraudeurs en detectietechnologie zal de komende jaren dan ook alleen maar verder intensiveren, verwacht Verheggen. Hij adviseert bedrijven dan ook om AI niet te vrezen, maar te omarmen.
“Organisaties die niet investeren in schaalbare, slimme detectie, lopen grote financiële en reputatierisico’s. De afstand tot de koplopers wordt voor de achterblijvers steeds groter. Het is essentieel om AI niet alleen als bedreiging, maar ook als bondgenoot te zien.”
En uiteraard blijft Klippa zelf ook onophoudelijk investeren in innovatie. “Onze missie is om klanten altijd een stap voor te laten zijn op fraudeurs.”
