‘Banken willen crypto wel faciliteren, maar staan voor compliance-uitdagingen’
Banken zijn nog altijd terughoudend als het om crypto gaat. Niet alleen omdat de cryptowereld volgens critici nog altijd schimmig is, maar ook simpelweg vanwege de flinke compliance-uitdagingen die digitale valuta met zich meebrengen. Want hoe weet een bank zeker dat het geld dat binnenkomt wel eerlijk is verdiend? Cense helpt banken bij het beantwoorden van die vraag. Hugo Leijtens legt uit hoe dat in zijn werk gaat.
Kunnen banken de risico’s rondom crypto-criminaliteit wel aan? Ondanks de miljarden die ze jaarlijks alleen al in hun ‘reguliere’ AML-processen pompen, lijken ze hun zaakjes daar namelijk nog steeds niet volledig op orde te hebben: zo ontving de Volksbank recent nog een miljoenenboete en moet Rabobank voor de rechter verschijnen vanwege het schenden van de Wwft.
Wat Leijtens betreft, medeoprichter van Cense en Expert Criminele Geldstromen bij RIEC, is het dan ook begrijpelijk dat banken niet direct staan te springen om een geheel nieuwe geldstroom te faciliteren.
“Het opsporen van criminele geldstromen is de afgelopen jaren natuurlijk uitgegroeid tot topprioriteit van zowel toezichthouders als de banken zelf”, begint hij. “Als je daarbij bedenkt dat maar liefst 50% van alle fraudegevallen een cryptocomponent heeft, een percentage dat nog altijd toeneemt, dan zijn de risico’s natuurlijk aanzienlijk.”
Daarbij nuanceert hij wel dat de grootste witwaspraktijken nog altijd buiten de cryptowereld plaatsvinden. “Maar dat neemt echter niet weg dat crypto wel degelijk een ontwrichtende factor kan zijn. Financiële criminaliteit heeft echt een flinke negatieve impact op de samenleving. Ik begrijp heel goed dat banken hun handen er liever niet aan branden.”
Crypto-native
Je zou je bijna afvragen waarom banken überhaupt niet allang een streep door crypto hebben gezet. Het antwoord is vrij simpel: “Ze kunnen er gewoonweg niet meer omheen.”
“2,5 miljoen Nederlanders beleggen in crypto”, stipt hij aan. “Dat zijn mensen die niet alleen bij de Bitvavo’s en Krakens van deze wereld zitten, maar ook klant zijn bij ING, ABN AMRO of Rabobank. Tegelijkertijd ondersteunen steeds meer bedrijven crypto. Zo kun je tegenwoordig je pizza’s die je via Thuisbezorgd bestelt met bitcoin afrekenen.”
“Bij elke transactie moet je achterhalen waar de omgezette crypto-valuta vandaan komt.”
Banken ontkomen er volgens Leijtens dus niet aan. “Hoe je het ook wendt of keert, de nieuwe generatie is grotendeels crypto-native, en dat zal alleen maar toenemen. Ga je al die mensen en bedrijven niet bedienen? Je zal wel moeten, helemaal om de klant van de toekomst niet te verliezen.”
Fase 1
Dat besef lijkt inmiddels ook bij de banken te zijn doorgedrongen. Leijtens ziet dan ook dat de sector gemotiveerd is om stappen te zetten, maar dat het nog ontbreekt aan de juiste tools en processen om crypto veilig en op schaal te faciliteren. “Banken zetten serieuze stappen richting crypto-adoptie, zijn ook met diverse pilots bezig, maar lopen nog tegen technische en compliance-uitdagingen aan die wij kunnen helpen oplossen.”
Zo zitten alle Nederlandse grootbanken – en het gros van de overige banken overigens ook – nog altijd in de eerste fase van het crypto-adoptieproces. “Het is de fase waarin je ziet dat financiële instellingen crypto vermijden, dat er van bestaande klanten afscheid wordt genomen en nieuwe klanten misloopt.”
In totaal zijn er vier fasen. “De blootstelling aan crypto neemt steeds toe naarmate je de volgende fase ingaat”, legt Leijtens uit. “Zo heb je bij de tweede fase alleen fiat exposure: je biedt nog geen crypto-activa aan, maar kan wel de euro’s ontvangen die vanuit de cryptoplatformen het reguliere financiële systeem instromen.”
“In de derde fase – ook wel de custodian fase – kun je digitale activa bewaren en beheren. Anders dan in de voorgaande fasen, moet je nu ook voldoen aan de MiCAR-regelgeving. Tot slot heb je in de vierde fase het volledige proces in handen en kun je als bank een echte fee-gedreven cryptodienstverlening aanbieden.”
Hoewel banken nog een lange weg te gaan hebben richting volledige cryptoadoptie, ziet Leijtens wel dat de sector voorzichtig richting de tweede fase beweegt. Dat lijkt wellicht een kleine stap, maar is dat allerminst. “Bij elke transactie moet je namelijk precies kunnen achterhalen waar de omgezette cryptovaluta vandaan komt.”
Over de compliance-drempel
Banken worstelen dus vooral met het compliance-vraagstuk. En dat is precies waar Cense om de hoek komt kijken. “Onze technologie biedt diepgaande risicoanalyses van crypto wallets, waardoor banken en vermogensbeheerders klanten met digitale activa veilig kunnen onboarden op een manier die volledig voldoet aan alle relevante wetgeving zoals de Wwft en MiCAR”, vertelt Leijtens.
“Met ons platform duurt het onboarden van cryptoklanten slechts enkele minuten in plaats van weken”, schetst hij. “Het controleert de herkomst van crypto-activa, genereert duidelijke risicorapporten en integreert naadloos met bestaande KYC- en complianceprocessen. Zo wordt het onboardingproces versneld en de risico’s verlaagd, zónder extra werkdruk voor compliance-teams.”
Geschiedenis terugvinden
Dat proces verloopt grotendeels automatisch. Klanten – of hun vermogensbeheerder – kunnen in een persoonlijke omgeving bijvoorbeeld hun Bitvavo-account koppelen aan het platform van Cense.
“Zo krijgen wij inzicht in de data van hun crypto wallet en de daaraan verwante geldstromen”, legt Leijtens uit. “De blockchain is bijzonder transparant. Zelfs als niet alle informatie direct beschikbaar is, zorgen onze algoritmes ervoor dat we de transactieverleden van crypto-activa in veel gevallen kunnen reconstrueren – van het moment van aankoop tot aan de wallets waarin ze hebben gezeten.”
"Wij vinden het essentieel om technologie te bouwen die niet alleen effectief is, maar ook juridisch én ethisch verantwoord."
En dat kan soms verrassende inzichten opleveren. “Om de proef op de som te nemen, analyseerden we ooit geanonimiseerde crypto-activa van een medewerker van een private bank – in het kader van een test met diens toestemming. Daarbij bleek een wallet nog vijfduizend euro aan activa te bevatten die hij volledig uit het oog was verloren, een aangename verrassing dus.”
Waarde maximaliseren
Waar Cense zich momenteel vooral op richt, is het mogelijk maken van een veilige en transparante omgang met crypto, vanuit het besef dat het overgrote deel van de gebruikers – zo’n 95% – geen criminele intenties heeft. “Onze benadering is erop gericht om crypto-eigenaren op een harmonieuze manier te integreren in het reguliere financiële systeem, niet om ze bij voorbaat te wantrouwen”, legt Leijtens uit.
De technologie van Cense moet financiële instellingen dus niet alleen grip bieden op risico’s, maar ook helpen om klanten sneller en eerlijker te bedienen. Leijtens deelt een sprekend voorbeeld: “Een van onze klanten wilde €4,5 miljoen uitcashen uit zijn crypto-investeringen om een huis te kopen. Zijn bank blokkeerde de transactie, simpelweg omdat ze de herkomst van de gelden niet goed konden beoordelen. Begrijpelijk, maar frustrerend voor de klant, hij dreigde zijn aanbetaling mis te lopen.”
“Wij hebben toen een Cense-rapport opgesteld waarin we de volledige herkomst van de crypto-activa in kaart brachten. Nog diezelfde middag werd het bedrag vrijgegeven en kon de klant de aanbetaling doen. Interessant genoeg heeft de bank toen ook direct het risicoprofiel van de klant geüpdatet. Bij een volgende grote cash-out verliep alles probleemloos, geen extra vragen meer, omdat het profiel nu paste bij zijn financiële gedrag.”
Volgens Leijtens laat dit zien waar de echte waarde zit: “Het gaat er niet alleen om financiële criminaliteit te voorkomen, maar juist ook om mensen die het goed doen niet onterecht te blokkeren. Uiteindelijk willen we dat banken met behulp van onze technologie hun klanten sneller, eerlijker en met meer vertrouwen kunnen bedienen, een win-win voor alle partijen.”
"Wij vinden het essentieel om technologie te bouwen die niet alleen effectief is, maar ook juridisch én ethisch verantwoord", sluit Leijtens af.
