Verslag van avond met keynote spreker Joris Luyendijk

Afgelopen week vond een speciale De Correspondent-avond plaats over de toekomst van de financiële sector. Belangrijkste spreker op de uitverkochte avond was Joris Luyendijk – auteur van de bestseller ‘Dit kan niet waar zijn. Joris Luyendijk onder bankiers’. Banken.nl was aanwezig en doet verslag over het evenement.

Binnen 20 uur waren de kaarten uitverkocht toen online journalistiek medium De Correspondent zijn speciale avond over de toekomst van de financiële sector aankondigde. In een volle Amsterdamse Stadsschouwburg werd een avondvullend programma verzorgd dat gelukkig – voor geïnteresseerden die net naast een kaartje grepen – door Engage TV! en als livestream werd aangeboden op de website van De Correspondent. Een kort verslag van de avond.

Luyendijk aan het woord
Na de opening van het evenement, krijgt journalist en auteur van ‘Dit kan niet waar zijn’ Joris Luyendijk het woord. Luyendijk’s boek is inmiddels met recht een bestseller te noemen - met meer dan 160.000 verkochte exemplaren gaat het ‘alarmerende’ boek over de status van de financiële sector na de crisis als warme broodjes over de toonbank. Over het succes zegt Luyendijk onder andere: “Ik denk dat het boek geprofiteerd heeft van een golf die al langer gaande is. Denk aan Piketty, de Franse econoom die zo’n onleesbaar en saai boek schreef: hij verkocht in Paradiso sneller uit dan de bands de rest van die week. Als je dat een paar jaar geleden had gezegd, had niemand je geloofd.” En: “160.000 boeken is heel veel, maar ook slechts 1 procent van de Nederlandse bevolking. De revolutie is niet nabij, of zoiets.”

Hij bespreekt een aantal reacties die hij heeft ontvangen op zijn werk, waarvoor hij 2 jaar lang in Londen woonde en honderden gesprekken voerden met bankiers uit The City – het financieel centrum van het Verenigd Koninkrijk. Dat het boek veel aandacht krijgt en reacties oproept van zowel ‘bezorgde’ burgers als vertegenwoordigers van de financiële sector, werd op Banken.nl eerder al duidelijk in de reactie van Chris Buijink, voorzitter van De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB), op het boek en de behandeling daarvan in VPRO Tegenlicht.

Discussie
De avond werd vervolgd met een discussie tussen financieel experts Esther Rosenberg (auteur van ‘Giftig Krediet’ en onderzoeksjournalist voor NRC Handelsblad), Jeroen Smit (bestsellerauteur van De Prooi) en Joris Luyendijk zelf. Ze bespraken voornamelijk de verschillen tussen Nederlandse banken en de bankensector in het Verenigd Koninkrijk – waar ‘Dit kan niet waar zijn’ in de eerste plaats over gaat. Het is een onderwerp waar Luyendijk zelf ook aandacht aan besteedt in het nawoord van zijn boek. Ter verdediging van zijn punt dat de status van de bankensector aan de andere kant van de Noordzee ook een gevaar voor ons kan zijn, wees hij op de grote onderlinge verbondenheid en de ‘amorele druk van shareholder value’ die ook in de grote banken van ons land aanwezig zijn.

Hogere kapitaaleisen
De brandnieuwe fractievoorzitter van GroenLinks, Jesse Klaver, haakte op precies dat punt in. Volgens hem is het opnieuw privatiseren, of naar de beurs brengen, van ABN AMRO en SNS Bank een misstap die deze ‘amorele druk’ in de hand werkt. Volgens de politicus is het nodig dat de kapitaaleisen voor banken verder verhoogd worden en om van ABN AMRO en SNS nutsbedrijven te maken. De zakenbanken die aan de twee staatsbanken verbonden zijn zullen wel verkocht moeten worden, stelde Klaver.

Het opleggen van hogere kapitaaleisen werd ook door daaropvolgende spreker Rens van Tilburg aangedragen als mogelijke oplossing voor de huidige status in de financiële sector. Van Tilburg is de directeur van het Sustainable Finance Lab, een ontwikkelingscentrum voor ‘daadwerkelijke verduurzaming’ van de financiële sector. Hij beredeneerde dat banken tenminste 10% eigen vermogen op de balans moeten hebben staan – en dus minder afhankelijk zouden moeten zijn van vreemd vermogen. Ook stelde hij een scheiding van spaar- en zakenbanken voor zodat de Nederlandse spaarders niet langer het risico lopen op te draaien voor risicovolle investeringen die zakenbanken doen.

Crowdfunding
Ook Helen Toxopeus kwam aan het woord om haar oplossingen aan te dragen. De onderzoeker en econoom – verbonden aan de Erasmus School of Economics – zag een oplossing in de opkomst van crowdfunding en besprak de voordelen van regionale boekhouding en ook van de zogeheten blockchain – de onderliggende basis van het Bitcoinsysteem.

De gesprekken en discussies die samen zorgden voor een avondvullend programma werden afgewisseld met sketches. In deze korte stukjes spel werden bankiers geportretteerd die door de jaren heen hun producten proberen te verkopen. Zo werd het publiek op de proef gesteld om de ‘verleidingen van de financiële wereld’ te weerstaan.