Interview Merel van Vroonhoven over vernieuwing toezicht

In dit interview vertelt Merel van Vroonhoven - bestuursvoorzitter van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) - over de aandachtsgebieden voor 2016, de FinTech sector, de invloed van technologische ontwikkelingen op toezicht en de vereenvoudiging van het bestuursmodel van de AFM.

Wat zijn voor de AFM in 2016 de belangrijke aandachtsgebieden?

''Als ik naar de eerste prioriteit kijk, het verkleinen van ongewenste risico’s voor de samenleving, richt de AFM zich in het bijzonder op een aantal aandachtsgebieden. Allereerst de kapitaalmarkten, ofwel het functioneren van de financiële markten. De AFM zal zich bijvoorbeeld op het gebied van crowdfunding inzetten voor een verdere duurzame professionalisering van de platforms; het is belangrijk dat hiervoor goede spelregels worden afgesproken.

Ik denk dat MiFID II een grote impact zal hebben op de structuur en werking van de kapitaalmarkten. Juist nu de implementatie van MiFID II een jaar is uitgesteld, kunnen we de tijd goed benutten om de markt en onze interne organisatie voor te bereiden op de impact ervan. Ook een belangrijk toezichtprogramma vind ik het project dat gaat over het bewust omgaan met koersgevoelige informatie (KGI). Dit is in mijn optiek essentieel voor het vertrouwen in de kapitaalmarkten. Verder zijn we dit jaar gestart met een nieuw domein Asset Management. Hiermee beogen we een goede en efficiënte werking van de Nederlandse vermogensbeheermarkt.

Dan leningen, verzekeringen en pensioenen voor consumenten. Daar houden we onder andere toezicht op de verbetering van de beleggingsdienstverlening. Wij kijken bijvoorbeeld ook naar problemen die kunnen ontstaan voor klanten met een beleggingshypotheek. Zij bouwen minder vermogen op dan verwacht. We brengen kwetsbare klantgroepen in beeld en onderzoeken wat effectieve manieren zijn om deze groep te helpen. Voor dit jaar kijken we ook scherp naar oneerlijke verdienmodellen en onverantwoorde kredietverlening. En waar nodig grijpen we daar in – zoals we al regelmatig hebben gedaan – bij partijen die zich niet aan de regels houden. Verder hebben we eind 2015 geconstateerd dat de herbeoordeling van rentederivatencontracten bij de betrokken banken onjuistheden en onvolledigheden bevatten. In maart hebben we een aanpak gepresenteerd die er voor zorgt dat kwetsbare klanten met rentederivaten krijgen waar ze recht op hebben.

Ten slotte als belangrijk aandachtsgebied de accountantssector. Naast de reguliere controles op de kwaliteit, zijn we vorig jaar ook gestart met het monitoren van de voortgang in het doorvoeren van noodzakelijke verbetermaatregelen binnen accountsorganisaties. We hebben ons eerst beperkt tot het meten van de opzet. In 2016 zullen we ook kijken naar de effectieve werking daarvan. Hiermee krijgen we inzicht in de mate waarin verbetermaatregelen effectief zijn en of de kwaliteit verbetert.''

Hoe ziet de AFM de fintechs; de nieuwe technologische spelers in de sector?

''Een belangrijk nieuw aandachtspunt voor de AFM is het Programma Innovatie en Fintech dat de toezichtinspanningen bundelt voor nieuwe toetreders op de financiële markt. Deze partijen zijn bezig met nieuwe vormen van dienstverlening waarvoor vaker gebruik wordt gemaakt van technologie en data. Kansen voor consumenten ontstaan en traditionele verhoudingen worden onder druk gezet. Het is belangrijk dat we deze partijen kennen en begrijpen hoe zij hun dienstverlening inrichten en communiceren met de consument. De AFM wil deze partijen accommoderen daar waar ze bijdragen aan duurzaam financieel welzijn en een duidelijk toegevoegde waarde bieden voor klanten en maatschappij. Dit doen we door bijvoorbeeld het opzetten van een ondersteunend online loket voor nieuwe spelers op de markt samen met DNB. Ook wordt een Fintech-commissie samengesteld waarin we op reguliere basis met een aantal experts op het gebied van fintech en innovatie overleggen hoe we ons toezicht kunnen blijven versterken.''

Hoe zal de versterking van toezicht door technologie en methodiek gaan plaatsvinden?

''Hiertoe hebben we binnen de organisatie een Expertise Centrum opgericht om nieuwe inzichten te kunnen inzetten in ons toezicht. Wij richten ons bijvoorbeeld op consumentengedrag en gedrag van beleggers. Met die kennis kunnen we ons toezicht versterken. Zo hebben signalen over overkreditering van consumenten geleid tot een verkennend onderzoek. Op basis van deze bevindingen hebben we nu vervolgstappen geformuleerd die we in het eerste kwartaal van 2016 zullen presenteren. Met het ministerie van Financiën hebben we het maatschappelijk belang en effect onderzocht van de kredietwaarschuwing. Hierbij zijn consumenten, wetenschappers en de markt betrokken en dit zal resulteren in een rapport voor het ministerie van Financiën. Binnen het Expertise Centrum worden verder instrumenten en methodieken ontwikkeld om tijdig en beter inzicht te krijgen in (on)wenselijk gedrag van financiële ondernemingen. Naast de financiële sector wordt ook de AFM zelf beïnvloed door de technologische ontwikkelingen. In deze veranderende wereld is het nodig te investeren in nieuwe technologieën en methodieken om gericht toezicht te kunnen houden. Via het Expertise Centrum geeft de AFM haar ambitie om een datagedreven toezichthouder te worden verder vorm.''

Hoe reageert de AFM op ontwikkelingen als 'Big Data'?

“Feit is dat financiële markten steeds meer werken op basis van grote hoeveelheden data en geautomatiseerde processen. Dit biedt de AFM de mogelijkheid om meer en beter gebruik te maken van beschikbare gegevens. Het bijeenbrengen van gegevens en de analyse van data gebeurt al. Waar mogelijk werkt de AFM hierin samen met andere partijen.”

Hoe past de AFM de interne organisatie aan?

“Om alert te kunnen reageren op de veranderingen in de maatschappij en sector, past de AFM de interne organisatie aan. We gaan het besturingsmodel vereenvoudigen en verder aanscherpen. Daarbij worden risicobeheersing en verantwoording belangrijker door te sturen op resultaat en discipline en de ontwikkeling van leiderschap.”