Het paymentlandschap is volop in beweging. In een wereld waarin alles via één klik direct verkrijgbaar is, verwachten consumenten dat al hun betalingen binnen luttele seconden worden uitgevoerd. Banken willen graag voldoen aan deze verwachtingen. Dat vraagt echter flinke investeringen, terwijl er nauwelijks tot geen geld mee te verdienen is én de ontwikkelingen elkaar in hoog tempo blijven opvolgen. Hoe kunnen banken hun koers bepalen op deze onrustige wateren? We vroegen het aan Patrick Neuwirth van Sopra Banking Software.
De meesten van ons zijn er inmiddels alweer aan gewend, maar twee jaar geleden vonden we het nog heel bijzonder: vanaf toen hoefde je in Nederland (bijna) nooit meer te wachten op je geld. Doordeweeks of in het weekend, overdag of in het holst van de nacht, een overboeking binnen één bank of tussen verschillende Nederlandse banken – het maakte voortaan niet meer uit: binnen vijf seconden stond het bedrag op je rekening.
“Zeker in Nederland zijn instant payments in recordtempo uitgegroeid tot het nieuwe normaal”, vertelt Patrick Neuwirth, Manager Business Development bij Sopra Banking Software. “Klanten rekenen er simpelweg op dat betalingen realtime plaatsvinden. Zo vanzelfsprekend is het echter niet. In het buitenland kijken ze nog steeds met verbazing hoe de grote banken dat hier samen hebben opgetuigd en hoe het zó snel de standaard is geworden.”
Neuwirth kan het weten. Hij beweegt zich al ruim twee decennia in de financiële sector. Sinds acht jaar doet hij dat vanuit Sopra, dat met consulting, digitale diensten en softwareontwikkeling wereldwijd meer dan 1.500 financiële instellingen helpt bij te blijven in een voortdurend veranderende sector. In die dienstverlening spelen payments de laatste jaren een steeds belangrijkere rol.
“Het was al een centraal thema, maar het is in een extra stroomversnelling gekomen. Daarbij gaat het niet alleen over instant payments, maar ook over dingen als contactloos betalen, de opkomst van betaalverzoeken en Europese samenwerking. En als klap op de vuurpijl heeft corona nog eens voor een extra impuls gezorgd: sinds de crisis vinden nóg meer betalingen digitaal plaats.
Race zonder finish
Het hoge tempo waarin het paymentlandschap zich ontwikkelt stelt banken voor een dilemma. Enerzijds resulteert de alom voortdenderende technologische vooruitgang in de zojuist beschreven gewenning onder klanten: wat twee jaar geleden nog grensverleggend was, wordt nu simpelweg voor lief genomen. Anderzijds maken deze snelle ontwikkelingen het een hele klus om voortdurend bij te blijven.
“Opgeteld resulteert dit in een lastige positie voor banken”, legt Neuwirth uit. “Klanten gaan er gewoon vanuit dat overboekingen onmiddellijk plaatsvinden. Waar ze meestal geen enkele weet van hebben is dat banken enorme investeringen moeten doen om instant payments mogelijk te maken.”
Want achter de schermen komt daar heel wat bij kijken. “Traditioneel hebben banken batch-georiënteerde systemen, die om de zoveel tijd in één keer een hele batch transacties verwerken. Voor instant payments moeten ze die transformeren naar transactie-georiënteerde systemen, waar iedere transactie direct los wordt verwerkt. Dit moet ook nog 24/7, zodat de systemen geen downtime meer kennen en dus veel robuuster moeten zijn. En dan zijn er nog de steeds hogere eisen rond witwasbestrijding, zodat al die betalingen ook nog realtime moeten worden gescreend.”
Dit zijn slechts enkele van de uitdagingen die komen kijken bij instant payments, zonder dat klanten daarbij stilstaan. Dat betekent dat banken er wel veel geld aan kwijt zijn, maar zich er niet meer echt mee kunnen onderscheiden: het wordt simpelweg van ze verwacht en consumenten zijn niet echt bereid ervoor te betalen, zodat er ook weinig geld aan te verdienen is.
“Tel daarbij op dat de technologische ontwikkeling continu blijven doorgaan – waardoor niemand weet waar de finishlijn ligt – en banken vragen zich logischerwijs af of ze wel moeten meedoen aan deze race, en zo ja: hoe?”, schetst Neuwirth de vragen waar banken zich het hoofd over breken.
Buiten de deur
Sopra helpt banken en andere financiële instellingen met het vinden van antwoorden op deze vragen. In veel gevallen is het volgens Neuwirth verstandig om het gehele paymentproces uit te besteden.
“Juist omdat het duur en complex is, maar tegelijkertijd niet meer onderscheidend”, licht hij toe. “Zeker als kleinere bank kun je het dan beter buiten de deur zetten bij een process factory, of aanhaken bij een grotere bank, of met een paar andere banken een shared service center opzetten. Dan hoef je niet die enorme investering alleen te doen én kun je je zelf volledig concentreren op datgene waar jij heel goed in bent, en op die manier toch onderscheidend zijn.”
Vele Franse banken hebben hun betalingen bijvoorbeeld al jaren ondergebracht bij Transactis. Sopra hielp de betalingsverwerker met het maken van de belangrijke transitie naar instant payments.
“Transactis ontstond in 2008 uit een samenwerking tussen Société Générale en La Banque Postale. Sindsdien is het uitgegroeid tot Frankrijks grootste betalingsverwerker. Wij verzorgen al sinds de start de software en hebben het bedrijf nu geholpen om in anderhalf jaar tijd een softwareoplossing én een instant payment-platform te bouwen voor deze twee banken en hun labels Boursorama en Crédit du Nord.”
Hierbij moest een technologische oplossing worden gevonden waar alle betrokken partijen achter stonden – niet alleen de klanten van Transactis, maar ook de nationale uitwisselingssystemen en andere banken die nog niet allemaal bekend zijn voor en met Transactis en Sopra. “Dat was al een hele uitdaging, en we moesten uiteraard ook goed kijken naar factoren zoals de bescherming tegen witwassen en antiterrorismemaatregelen.”
“We hebben uiteindelijk een flexibele dienst ontworpen, die is gekoppeld aan het bestaande systeem van Transactis”, legt Neuwirth uit. “Daarin worden twee losse modules ingezet voor de instant payment-uitwisseling. Zo kunnen ook nieuwe externe klanten op een later moment nog eenvoudig aanhaken. Momenteel kunnen instant payments worden overgemaakt naar alle Franse banken, maar Transactis wil dit uitbreiden naar alle Europese banken.”
Eén Europees systeem
Daarmee loopt Transactis aardig voor op veel andere buitenlandse spelers, die in tegenstelling tot de Nederlandse banken veelal nog altijd een afwachtende houding aannemen. Het is de bedoeling dat daar de komende jaren een einde aan komt, onder meer dankzij de komst van het European Payment Initiative (EPI).
“Op dit moment werken 31 banken uit 5 Europese landen samen aan het EPI, om uiteindelijk een pan-Europees betalingssysteem en een interbancair netwerk te creëren. Dit moet ervoor zorgen dat Europa straks niet meer zo afhankelijk is van de grote Amerikaanse en Chinese technologiebedrijven – denk bijvoorbeeld aan Apple, PayPal en Alipay. Er wordt gewerkt aan een digitale wallet met een EPI-card die alle huidige use cases dekt en daarnaast end-to-end instant payments.”
Zo wordt het niet alleen makkelijker om instant payments tussen alle Europese banken mogelijk te maken en beter in te spelen op de wensen van klanten, maar kunnen de banken zich ook beter wapenen tegen BigTech, dat nu al enkele jaren als een dreigende donkere wol boven de financiële sector hangt. Voordat het zover is – als alles goed gaat over zo’n twee jaar – zijn er volgens Neuwirth echter nog de nodige hordes te nemen.
“Er is de banken veel aan gelegen om het samen voor elkaar te krijgen, maar makkelijk is het niet. De impact is behoorlijk groot. Banken moeten opnieuw kijken naar hun digitale infrastructuur en met zoveel partijen blijft het lastig om met elkaar in de pas te lopen: in Nederland lopen we aardig voorop, maar anderen (landen) hebben wat meer tijd nodig. Daarnaast moet je ook nog de klanten meekrijgen. Het mooie is wel dat de 31 banken al bijna twee derde van de betaalvolumes afdekken. Dat is heel belangrijk, want je zult voldoende kritische massa moeten halen zodat het dé standaard wordt in Europa.
Kristallen bol
Of dit lukt zal over enkele jaren moeten blijken. Maar ook in de tussentijd zal het paymentlandschap uiteraard niet stil blijven staan. Een andere ontwikkeling die volop gaande is, betreft de snelle opkomst van betaalverzoeken – ook wel bekend als Requests to Pay (RtP).
“Deze diensten worden al aangeboden door bedrijven als PayPal en iDEAL, maar zullen de komende tijd nog veel meer een vlucht nemen. Nu zijn het vooral nog e-commercepartijen die er gebruik van maken, straks zullen dat allerlei bedrijven zijn – van de loodgieter tot grote corporates. Een loodgieter kan straks bijvoorbeeld gewoon in zijn eigen bankomgeving een betaalverzoek sturen naar de klant en dat meteen afvinken: ‘klaar’. Dat maakt ook de administratie een stuk eenvoudiger.”
Al met al lijkt er voorlopig in ieder geval geen einde te komen aan de snelle ontwikkelingen op het gebied van payments. “Waar het uiteindelijk naartoe gaat? Om dat te voorspellen heb je een kristallen bol nodig”, geeft Neuwirth aan. “Waar je wel op kunt rekenen is dat het voor klanten steeds eenvoudiger wordt en dat banken continu zullen moeten blijven innoveren, en wij zullen ze daarbij blijven helpen.
Meer informatie? Lees hier.