ABN AMRO: ‘WAB leidt tot massale opzegging tijdelijke contracten’
Het was de bedoeling dat de Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB) vaste arbeidsrelaties aantrekkelijker zou maken dan flexibele contracten. Uit onderzoek van ABN AMRO blijkt echter dat er nog behoorlijk gesleuteld moet worden aan de wet. Sinds mei 2019 – toen de Eerste Kamer voor de WAB stemde – hebben werkgevers 77.000 tijdelijke contracten opgezegd, die niet aantoonbaar zijn vervangen voor vaste contracten.
Een deel van de ontslagen flexwerkers eindigden in de Werkloosheidswet (WW), terwijl werkgevers overstapten op de inzet van zzp’ers. ABN AMRO concludeert dan ook dat de WAB (vooralsnog) niet heeft geleid tot meer werk- en inkomenszekerheid. De bank noemt het opmerkelijk dat de werkgevers vooral in de aanloop naar de wet – die op 1 januari 2020 inging – massaal tijdelijke contracten hebben opgezegd. Tevens zijn vele ex-flexwerkers sinds de invoering zzp’er geworden.
De bank legt uit dat het in zijn econometrisch onderzoek rekening heeft gehouden met verstorende invloeden, waaronder conjuncturele schommelingen, de coronacrisis en de krapte op de arbeidsmarkt.
Vooral jongeren en vrouwen hard geraakt door WAB
Uit onderzoek van ABN AMRO komt naar voren dat de effecten van de WAB sterk verschillen tussen mannen en vrouwen en per beroeps- en leeftijdsgroep. Vooral laagopgeleide flexwerkers – zoals schoonmakers, landbouwwerkers, bouwvakkers en productiearbeiders – zijn zwaar getroffen: 15.000 van deze flexwerkers verloren hun baan. “Gezien hun opleidingsniveau en kwetsbare arbeidsmarktpositie ligt het niet voor de hand dat hen een vast contract is aangeboden”, schrijven de onderzoekers.
Ook jongeren kregen harde klappen te verduren: 37.000 van hen verloren hun tijdelijke contract. Deze werden door een gebrek aan werkervaring niet vervangen door vaste contracten. Tevens blijkt uit het onderzoek dat vooral vrouwen “onevenredig hard” zijn getroffen. Bijna 80% van alle flexwerkers van wie het contract is beëindigd, is vrouw.
Volgens de onderzoekers van ABN AMRO komt dat omdat vrouwen oververtegenwoordigd zijn in sectoren – zoals kinderopvang, thuiszorg, horeca en retail – waar kostenverhogingen minder eenvoudig konden worden opgevangen. “Hogere personeelskosten leiden dan al snel tot ontslag”, stellen de onderzoekers. De bank stelt dat de WAB bij mannen mogelijk wél het gewenste effect heeft gehad. Het aantal mannelijke flexwerkers nam met 2% af, terwijl ze tegelijk meer vaste contracten kregen maar ook vaker werkloos werden.
‘Waterbedeffect’
Kortom, uit het onderzoek blijkt dat werkgevers die werken met een flexibele schil door de WAB geneigd waren uitzendkrachten en interne flexwerkers in te ruilen voor zzp’ers. Volgens Kamalika Patra, Sector Analist Zakelijke Dienstverlening van ABN AMRO, is er daardoor een ‘waterbedeffect ontstaan’. “De WAB is bedoeld om vaste arbeidsrelaties voor werkgevers aantrekkelijker te maken dan flexibele arbeidsrelaties.”
“Uit het onderzoek blijkt dat al vanaf mei 2019 maar liefst 77.000 tijdelijke contracten zijn opgezegd, maar deze niet aantoonbaar zijn vervangen door vaste contracten. Flexwerkers kwamen deels in de WW terecht, terwijl werkgevers overstapten op zzp’ers. Zij pasten hun flexibele schil aan vooruitlopend op de kostenverhogingen die de WAB zou veroorzaken. Hieruit blijkt dat het doel van de WAB – meer werk- en inkomenszekerheid voor werknemers en meer flexibiliteit voor werkgevers – niet aantoonbaar is bereikt”, concludeert Patra.
