Nieuwe EU wetgeving heeft tot doel consumenten beter te beschermen bij het aanvragen van krediet
Op 9 oktober 2023 is de herziene EU-richtlijn inzake consumentenkrediet (CCD II) aangenomen door de Raad van Ministers. De leden van het Europees Parlement hadden de voorgestelde tekst vorige maand aangenomen. De richtlijn zal naar verwachting later dit najaar in werking treden na formele ondertekening en publicatie in het Publicatieblad van de EU.
De EU-lidstaten hebben na publicatie twee jaar de tijd om de nieuwe richtlijn in nationaal recht te implementeren, hoewel de bepalingen pas een jaar daarna van kracht worden. CCD II zal uiteindelijk in de plaats komen van de huidige Richtlijn Consumentenkrediet, die sinds 2008 van kracht is binnen de EU.
"Tal van factoren hebben bijgedragen aan deze nieuwe richtlijn - een daarvan is de snelle technologische ontwikkeling, maar ook het feit dat het aan consumenten aangeboden krediet gevarieerder is geworden", legt Caroline Whitten (expert financiële regelgeving bij advocatenkantoor Pinsent Masons) uit.
"Het voornaamste doel van CCD II is de consument meer bescherming te bieden door een verbetering van de kwaliteit van onder meer de manier waarop informatie aan klanten wordt gepresenteerd, het medium waarmee het gebeurt en het tijdstip waarop.”
CCD II vereist dat kredietverstrekkers (of kredietbemiddelaars) de consument duidelijke en begrijpelijke algemene informatie over kredietovereenkomsten ter beschikking stellen, en dat deze informatie "te allen tijde beschikbaar wordt gesteld op papier of op een andere duurzame drager die door de consument wordt gekozen". Wanneer deze informatie ter beschikking van de consument wordt gesteld op locatie bij de kredietaanbieders of kredietbemiddelaars, moet de informatie "ten minste op papier" beschikbaar zijn.
"Met deze aanpak laat de EU zien dat niet alle consumenten zijn afgestapt van informatie op papier en probeert de EU ervoor te zorgen dat kredietverstrekkers en tussenpersonen de behoeften van dergelijke consumenten blijven ondersteunen", voegt Andrew Barber (expert financiële regelgeving bij Pinsent Masons) toe.
"De vereisten zullen waarschijnlijk leiden tot hogere kosten voor kredietverstrekkers en tussenpersonen. Het is interessant om te zien hoe ze erin slagen om hun systemen aan te passen om de verschillende communicatievoorkeuren van hun klanten te accommoderen."
CCD II voorziet eveneens in een strengere beoordeling van de kredietwaardigheid van consumenten. De maatregelen zijn gericht op het voorkomen van bovenmatige schuldenlast en onverantwoorde kredietverleningspraktijken.
De richtlijn schrijft voor dat kredietwaardigheidsbeoordelingen moeten worden uitgevoerd op basis van relevante en nauwkeurige informatie over de inkomsten en uitgaven van de consument en andere financiële en economische omstandigheden, voor zover "noodzakelijk en evenredig aan de aard, de duur, de waarde en de risico's van het krediet voor de consument".
Het verstrekken van krediet aan consumenten zonder hun voorafgaand verzoek of zonder uitdrukkelijke instemming wordt onder CCD II verboden.
Voorts zullen er nieuwe voorwaarden gaan gelden omtrent reclame van consumentenkrediet. Reclame moet duidelijke en opvallende waarschuwingen bevatten voor bewustwording van consumenten dat lenen geld kost, met de formulering “Let op! Geld lenen kost geld” of een soortgelijke formulering, aldus de richtlijn.
Overigens is een dergelijke kredietwaarschuwing in Nederland reeds sinds 1 april 2009 verplicht en onderzoek van de AFM in 2016 toonde aan dat deze waarschuwing in de praktijk geen kortetermijneffect heeft op het gedrag van consumenten.
De richtlijn verplicht de lidstaten ook om maatregelen in te voeren, zoals plafonds, om consumenten te beschermen tegen buitensporig hoge rentetarieven, het kredietvergoedingspercentage op jaarbasis of de totale kosten van krediet.
Net als de bestaande richtlijn consumentenkrediet, geeft CCD II een reeks precontractuele informatie weer, die aan de klant moet worden verstrekt. Klanten moeten onder meer worden geïnformeerd over de beperkte periode om consumentenkredietovereenkomsten te herroepen. CCD II vereist dat kredietverstrekkers last-minute berichten sturen om te herinneren aan dit herroepingsrecht in gevallen waarin de consumentenkredietovereenkomst minder dan een dag voor dat de consument gebonden wordt, totstandgekomen is.
Kredietverstrekkers zullen volgens Whitten moeten overwegen hoe ze aan deze vereisten kunnen voldoen en tegelijkertijd kunnen zorgen voor een dynamische en efficiënte klantbeleving.
Een ander nieuw kenmerk van CCD II is specifieke bescherming voor overlevenden van kanker. Vanwege hun medische geschiedenis kunnen deze mensen te maken krijgen met prohibitief hoge premies - zelfs jaren nadat ze zijn genezen. Op grond van de nieuwe richtlijn kunnen de kosten voor het afsluiten van verzekeringsproducten die behoren bij consumentenkredietovereenkomsten, niet worden berekend onder verwijzing naar de diagnose van kanker, na ommekomst van een bepaalde periode sedert het einde van de medische behandeling voor de ziekte. Het is aan elke EU-lidstaat om die relevante periode te bepalend – CCD II schrijft een maximumperiode van 15 jaar voor.
Een artikel van Tom Loonen (Hoogleraar Financieel Recht & Integriteit aan de VU Amsterdam en Special Counsel Pinsent Masons) en Lous Vervuurt (Advocaat financieel recht bij Pinsent Masons). Meer weten, mail Lous Vervuurt voor meer informatie.
