Handhaving wet DBA raakt mogelijk 250.000 zzp’ers in 2025
Met de striktere handhaving van de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) vanaf 1 januari 2025 staat de positie van duizenden zelfstandigen onder druk. Volgens ABN AMRO lopen naar schatting 250.000 zzp’ers het risico te worden aangemerkt als schijnzelfstandige.
Vooral in sectoren zoals zorg, onderwijs, kinderopvang en bij de overheid zijn de gevolgen potentieel groot. Werkgevers in deze branches moeten hun arbeidsrelaties kritisch herzien om naheffingen, boetes en juridische complicaties te voorkomen.
De invoering van deze verscherpte controles volgt op het zogenoemde Deliveroo-arrest, waarbij de Hoge Raad bepaalde dat maaltijdbezorgers van Deliveroo feitelijk een arbeidsovereenkomst hadden.
Dit arrest dient als toetssteen voor de Belastingdienst, die voortaan scherp let op factoren zoals gezagsverhoudingen, vaste werktijden en het gebruik van eigen materialen. Zzp’ers die in werkelijkheid functioneren als werknemers verliezen niet alleen hun fiscale voordelen, maar kunnen ook verplicht worden in loondienst te gaan.
“De grenzen van zelfstandig ondernemerschap zijn niet vastomlijnd”, legt Mario Bersem, sectoreconoom bij ABN AMRO, uit. Zo dragen opdrachten aan zzp’ers vaak de kenmerken van zowel een vast arbeidscontract als een opdrachtovereenkomst.”
“Hoewel de Belastingdienst heeft aangekondigd terughoudend te zijn met boetes, moeten werkgevers wel serieuze stappen zetten om schijnzelfstandigheid te vermijden”, benadrukt hij.
Sectoren in de risicogroep
De impact verschilt per sector. In de zorg, waar het aantal zzp’ers in vijf jaar tijd met 60% is gestegen, worden zelfstandigen vaak ingezet voor structurele werkzaamheden binnen vaste roosters. Dit vergroot de kans op schijnzelfstandigheid. Ook in de kinderopvang en het onderwijs zijn zzp’ers vaak ingebed in bestaande organisatiestructuren, wat risico’s met zich meebrengt.
De bouwsector biedt een ander beeld. Hier werken zelfstandigen vooral aan tijdelijke of specialistische projecten, wat aansluit bij de kenmerken van zelfstandig ondernemerschap. Toch is ook in deze sector waakzaamheid geboden, bijvoorbeeld bij langdurige samenwerking met hetzelfde team.
Wat kunnen werkgevers doen?
Werkgevers hebben verschillende opties om schijnzelfstandigheid te voorkomen. Ze kunnen zelfstandigen een vast dienstverband aanbieden, samenwerken via uitzendbureaus of de arbeidsrelatie omvormen naar een echte opdrachtovereenkomst.
ABN AMRO waarschuwt echter dat geen enkele oplossing zonder risico is, omdat de Belastingdienst kijkt naar de feitelijke uitvoering van het werk. Bersem wijst ook op de rol van de overheid.
“Tegelijkertijd moet de overheid meer duidelijkheid bieden om te zorgen dat de rust in de arbeidsmarkt terugkeert”, betoogt hij. “Zo is het belangrijk dat de nieuwe wet die strikter onderscheid maakt tussen werknemers en zzp’ers er snel komt.”
Een onzekere toekomst
De handhaving van de wet DBA vindt plaats tegen de achtergrond van een krappe arbeidsmarkt. Met een recordaantal van 1,25 miljoen zzp’ers in Nederland wordt de vraag steeds urgenter waar de grens ligt tussen zelfstandig ondernemerschap en verkapt dienstverband.
