Smart industry vraagt om smart finance

Flexibel, creatief, innovatief, netwerken binnen de keten en samen optrekken met de klant. Dat kenmerkt de parels van de maakindustrie. Inspirerend voor banken? Een dubbelinterview met Ineke Dezentjé Hamming-Bluemink, voorzitter van de ondernemersorganisatie voor de technologische industrie (FME) en Chris Buijink, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB).

Hoe staat de technologische industrie er voor?

Dezentjé: “De groeicijfers zijn, met uitzondering van de sector olie en gas, goed. De gezamenlijke omzet van de FME-leden bedraagt 82 miljard en zij exporteren voor 47 miljard. Daarmee realiseren de FMEleden een zesde van wat Nederland in totaal met export verdient. Wat bijdraagt aan het succes is dat we samenwerken in ons DNA hebben en koploper zijn op het gebied van smart industry. Niet voor niets staat Nederland op de vierde plek van het Competitiveness Report van het World Economic Forum. De sector weet de kansen van digitalisering te verzilveren. De exportkracht van de maakindustrie is enorm en heeft ons door de crisis geholpen. Veel bedrijven zijn blijven investeren in innovatie.”

Jullie zijn samen op bedrijfsbezoek geweest bij het Woerdense BluePrint Automation, een familiebedrijf dat uitgroeide tot wereldleider op het gebied van machinebouw voor geautomatiseerd inpakken. Waarvan waren jullie het meest onder de indruk?

Buijink: “Dit is echt een parel van de maakindustrie. Zij laten zien wat je kunt bereiken als je voortdurend nieuwsgierig bent naar nieuwe technologieën en manieren om je klant van dienst te zijn. Ze gaan voor beheerste groei waarbij het gaat om de beste willen zijn, niet de grootste. Ik vond het heel inspirerend om te zien hoe zij echt samen met de klant creatieve oplossingen ontwikkelen. Dat doen ze in kleine teams, in verschillende combinaties. Ze zijn voortdurend op zoek naar manieren om nog slimmer werken. Ik vind dat indrukwekkend.” Dezentjé: “Ik vind het bijzonder knap hoe dit bedrijf de wereld verovert door zichzelf elke keer weer opnieuw uit te vinden. En dat niet alleen op het gebied van nieuwe technologieën, maar ook in hoe ze hun organisatie inrichten. Iedere werknemer innoveert. Dat zijn allemaal elementen die bijdragen aan het verzilveren van kansen in de digitale revolutie.”

Wat zijn de uitdagingen voor komende tijd?

Dezentjé: “Een grote uitdaging is het zorgen voor voldoende vakkrachten. Het tekort aan gouden handjes en knappe koppen remt de groei. We moeten jongeren laten zien dat er binnen de maakindustrie prachtige bedrijven zijn waar volop ruimte is voor creativiteit en waar je kunt bijdragen aan het oplossen van grote maatschappelijke thema’s.” Buijink: “Ik denk dat het goed is als een bedrijf als het door ons bezochte BluePrint Automation inderdaad meer uitdraagt wat een mooi bedrijf het is en hoe aantrekkelijk het is om daar te werken. Jonge mensen denken al snel aan de grote reuzen, maar vergeten hoe cool dit soort familiebedrijven zijn.”

Is de smart industry inspirerend voor de bankwereld?

Buijink: “Absoluut. Ik zie veel parallellen met banken. Ook banken tonen een niet aflatende nieuwsgierigheid naar hoe je de klant van dienst kunt zijn en zoeken de co-creatie. Ook banken gaan steeds meer gebruik maken van netwerken en van de creatieve impulsen van de new kids on the block, de FinTech. En ook binnen banken zie je dat oude schotten worden afgebroken en in wendbare teams creativiteit en vernieuwend ondernemerschap wordt bevorderd.”

Dezentjé: “In de smart industry hebben we fieldlabs, proeftuinen waarin een aantal bedrijven tot een bepaalde doorbraak probeert te komen. Ik denk dat zo’n experimenteerruimte ook voor banken goed zou kunnen werken om innovatie in een bepaalde versnelling te brengen. Op de platgetreden paden gebeurt niks.”

Merken ondernemers veranderingen in de financieringsrol van banken?

Dezentjé: “Er zijn vaak grote investeringen gemoeid met innovatie maar ook met exportfinanciering. Ruim een derde van de bedrijven ziet daar knelpunten. Vooral voor kleinere bedrijven is het vaak lastig om aan financiering te komen. Terwijl de middelgrote en kleine industrie (MKI) echt een groeimotor is. Banken moeten zich realiseren dat de grenzen tussen MKI en grootbedrijf vervagen, ook doordat steeds meer in ecosystemen met elkaar wordt samengewerkt. Innovatie vindt vaak plaats binnen een consortium van grote en kleine bedrijven. Die revolutie van de ecosystemen vraagt om consortiumfinanciering of andere nieuwe manieren van financiering.

Buijink: “Economisch gaat het gelukkig weer beter. Sommige bedrijven moeten weer wat vlees op de botten krijgen, maar voor bedrijven met goede nieuwe ideeën is dit een mooie tijd. De banken zijn de grootste financier van het MKB en willen ook graag financieren. Zeker als het gaat om de parels van de maakindustrie.

Het is goed om te zien dat het financiële landschap steeds diverser wordt zodat we in de verschillende fasen van een bedrijf de beste samenstelling van financiering mogelijk kunnen maken. Soms van de bank alleen, soms bijvoorbeeld een gestapelde financiering van een bank, crowdfunder en durfinvesteerder. Je hebt niet alleen smart industry maar ook smart finance. Laten we elkaar versterken.”

Waarin kunnen banken en MKI elkaar versterken?

Dezentjé: “Ik vind dat we met elkaar voor een heel goed innovatieklimaat moeten zorgen. Het bedrijfsleven stopt jaarlijks bijna acht miljard euro in research & development. Dat komt voor zo’n veertig procent uit de MKI. Banken moeten die kleine bedrijven niet onderschatten, maar zich goed verdiepen in de groeimarkten. En samen met alternatieve financiers zoeken naar maatwerkoplossingen. De bank zou daarin de rol van makelaar kunnen pakken.”

Buijink: “Ook de duurzaamheiddoelstelling, stevig verankerd in het nieuwe regeerakkoord, zal veel nieuwe kansen bieden aan de smart industry. Banken leveren graag een bijdrage aan de circulaire economie. Zo werkt Rabobank samen met KPMG en MVO Nederland om circulaire actieplannen in het bedrijfsleven aan te jagen, met als doel om dit jaar samen met ondernemers 100 circulaire actieplannen te realiseren. ING lanceerde onlangs een rapport over hoe waterschaarste in de wereld gereduceerd kan worden met circulaire economische oplossingen. ABN AMRO zet in het rapport ‘De cirkel is rond’ haar visie uiteen over de circulaire toekomst van Nederland. De bank gaat in op de kansen en uitdagingen en op wat nodig is om de transitie naar een circulaire economie mogelijk te maken. Deze en andere initiatieven geven aan dat dit thema leeft onder de banken en dat zij hun rol pakken om verandering tot stand te laten komen; dit is zeker ook relevant voor MKI-ondernemingen”.

Kortom, tijd voor smart finance?

Dezentjé: “Ja dat onderschrijf ik van harte. Ik wil vanuit FME banken graag helpen met het verkrijgen van inzicht in onze industrie. We trekken deels ook al samen op. Zo verschijnt dit najaar een onderzoek dat FME samen met de ING doet naar de uitdagingen voor de industrie tot 2030. Ik denk dat het goed is dat we met elkaar – industrie en banken – een alliantie vormen om te zorgen dat we stijgen naar de eerste plek op de lijst van concurrerende landen. Waarom niet?”

Dit artikel is eerder verschenen in Bank|Wereld van de Nederlandse Vereniging van Banken.