Realtime opsporing als nieuw wapen tegen witwassen

Financiële instellingen en autoriteiten moeten meer samenwerken in de strijd tegen witwassen. Dat stelt Mark Griep, hoofd van PA Consulting Nederland. Realtime toezicht op het misbruik van bankrekeningen draagt hieraan bij. Dat vereist echter wel een gezamenlijk technologieplatform, dat de betrokken partijen kunnen gebruiken om informatie te delen en te analyseren. Door het risico op witwassen te verminderen, verminderen banken ook het risico op boetes en reputatieschade.

Witwassen is en blijft een urgent probleem voor de maatschappij in het algemeen en voor de financiële sector in het bijzonder. Toenemende digitalisering van geldstromen in de afgelopen jaren faciliteert witwassen ongewild. Vergeleken met zo’n tien jaar geleden is de hoeveelheid geld die mondiaal wordt witgewassen vervijfvoudigd, aldus cijfers van de VN. Het heeft geleid tot steeds strikter toezicht op financiële instellingen en dat hebben ze geweten.

Banken investeren de laatste jaren stevig in het tegengaan van financiële criminaliteit. Ze maken gebruik van nieuwe technologieën en hebben honderden vacatures openstaan voor specialisten KYC en CDD. Ondanks die inspanningen zijn verschillende Nederlandse banken al beboet door de toezichthouder of worden ze momenteel extra in de gaten gehouden. 

“De praktijk bewijst dat de huidige aanpak niet langer houdbaar is”, stelt Mark Griep van PA Consulting. Momenteel maken banken - in het geval van vermoedens van fraude - achteraf melding bij de interne compliance-afdeling. Die is verplicht een verdachte transactie te melden bij de Financial Intelligence Unit (FIU). “Deze aanpak resulteert erin dat we telkens in het kielzog van de criminelen blijven hangen, dat we achter de feiten blijven aanhobbelen”, aldus Griep. “Het lukt de autoriteiten in Europa momenteel slechts circa één procent van het criminele geld in het financiële systeem in beslag te nemen.”

Realtime opsporing

Het hoofd van PA Consulting Nederland vindt het tijd voor verbetering, bijvoorbeeld door realtime opsporing in plaats van achteraf. Griep: “Dit is de sleutel tot een succesvolle bestrijding van de criminele geldstromen. Momenteel wordt slechts na het misbruik de relevante informatie samengebracht. Dan ben je eigenlijk al te laat.” Dat vraagt echter wel om een nieuwe organisatorische aanpak, waarbij de betrokken partijen nauwer samenwerken en beter gebruik maken van de nieuwste technologie.

Realtime opsporing is de sleutel tot succesvolle bestrijding van criminele geldstromen.

Die nieuwe samenwerking vraagt in de eerste plaats om meer en betere uitwisseling van informatie, iets wat lange tijd juridisch overigens in beperkte mate toegestaan was. Griep: “De bankensector, OM, FIU en FIOD moeten meer referentie-, transactie- en gedragsgegevens met elkaar gaan delen. Alle betrokken partners moeten in staat worden gesteld om gegevens vanuit een centraal communicatieknooppunt te verzamelen en analyseren.”

Automatisering van die processen is nodig om financiële criminelen realtime te signaleren. Daarvoor moeten echter eerst enkele hordes worden genomen. “Allereerst moet er een gemeenschappelijk technologieplatform komen, dat naast hun eigen systemen werkt en hen tegelijkertijd in staat stelt bij te dragen aan en te putten uit de centrale hub”, aldus Griep. “Bovendien moeten de partijen het eens worden over welke gegevens ze delen, in welke vorm en met welke tussenpozen, waarbij de AVG-regels in acht worden genomen”, vervolgt hij. “Dit moet worden ondersteund door een regelgevend kader dat gegevensbescherming biedt en tegelijkertijd het delen van informatie mogelijk maakt.”

Minder risico, lagere kosten, meer vertrouwen

Nog meer investeren dus. Die boodschap op zichzelf zal banken niet meteen tot vreugde stemmen, ze geven immers al een hoop geld uit aan anti-witwasmaatregelen. Maar die investering betaalt zich dubbel en dwars terug: de risico’s op witwassen nemen af, de efficiëntie neemt toe en er is minder kans op reputatieschade.

“Ten eerste zorgt het geautomatiseerde systeem voor een afname van de vele arbeidsintensieve, handmatige processen, en daarmee voor flinke kosten- en tijdsbesparingen”, zegt Griep. “Het verminderen van het nalevingsrisico is natuurlijk nog belangrijker. De almaar hogere boetes die banken opgelegd krijgen vormen een reële bedreiging voor de winst, om nog maar te zwijgen van het imago van de bank als veilige en betrouwbare instelling. Zodra het nieuwe systeem zijn eerste successen heeft geboekt, zullen de betrokkenen hun reputatie zien stijgen; het vertrouwen in het gevestigde systeem is versterkt en het geld achter de misdaad wordt verstikt.”